اگر بخواهیم آسانسور را به زبانی بسیار ساده توضیح دهیم، باید گفت که یک سکو است که افراد را به بالا و پایین منتقل می کند. این سکوی پر کاربرد گذشته دور و درازی دارد و تاریخچه استفاده از آن به 336 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد. اولین آسانسور های ابتدایی و ساده در کشور روم مورد استفاده قرار می گرفتند که آن ها ساخت آن را از اولین مخترع آسانسور یونانی یعنی ارشمیدس آموختند.
این آسانسور های اولیه با آسانسور های امروزی تفاوت بسیار داشتند. این آسانسور ها دارای کابین باز بودند و از سکو های بالابر استفاده می کردند تا بتوانند رو به بالا حرکت کنند. این بالابر ها برای حرکت نیاز به یک محرک و نیرو داشتند تا آسانسور بتواند حرکت کند. نیرویی که رومی ها برای بالابر استفاده می کردند معمولا خود انسان ها و یا حیوانات بودند. کمی بعد با پیشرفتی که داشتند توانستند کاری کنند که نیروی مورد نیاز برای بالابر آسانسور توسط چرخ های آب تامین شود تا دیگر نیازی به انسان ها و حیوانات نباشد. رومی ها تا مدت نسبتا طولانی از این آسانسور های ساده برای انتقال آب، مصالح ساختمانی یا سایر وسایل سنگین دیگر استفاده می کردند.
آسانسور های مسافربری
در مورد مخترع آسانسور های مسافربری اطلاعات زیادی در دسترس نیست. البته این آسانسور نیز فرق زیادی با آسانسور های که در گذشته رومی ها استفاده می کردند، نداشت و هنوز هم برای استفاده از آن ها نیاز به نیروی انسانی بود تا آسانسور قادر به حرکت باشد. سابقه اولین استفاده از این آسانسور نیز به سال 1743 بر می گردد. از این آسانسور پادشاه لوییس پانزدهم استفاده می کرد که از طبقه اول او به اتاق معشوقه اش می رسید. اختراع آسانسور امری ناگهانی نبوده است بلکه در طول زمان اشخاص مختلف به این ساختار ویژگی هایی اضافه کردند که به کارکرد بهتر آن کمک زیادی کرد. در ادامه چند نکته جالب درباره فرایند اختراع این محصول را بیان می کنیم.
آسانسور های مدرن
از سال 1800 میلادی به بعد تکنولوژی آسانسور به طرز شگفت انگیزی پیشرفت کرد. در حرکت این آسانسور ها دیگر نیازی به نیروی انسانی نبود و همه چیز خودکار انجام می شد. مخترع آسانسور های امروزی دو معمار بریتانیایی به نام های برتون و هورمر بودند که یک اتاق بالارونده ساختند که نیروی مورد نیاز برای حرکت آسانسور از نیروی بخار تامین می شد. در این آسانسور گردشگران به سکویی بلند هدایت می شدند تا بتوانند زاویه دید خوبی از لندن پایتخت انگلستان داشته باشند. چندین سال بعد تکنولوژی آسانسور توسط دو معمار به نام های فراست و اشتوت توسعه یافت. آن ها برای استفاده بهتر کمربند و وزنه ای در کنار نیروی بخار قرار دادند تا نیروی بالابر آسانسور فقط به آن متکی نباشد.
آسانسور هایی با سیستم هیدرولیک
در کنار آسانسور هایی که با قدرت بخار کار می کردند، آسانسور های ابداع شدند که از فشار آب برای حرکت آسانسور استفاده می کردند. البته از مخترع آسانسور آبی اطلاعاتی در دسترس نیست. این نوع آسانسور ها در بعضی از موارد قابل استفاده نبودند. زیرا آسانسور برای این که دوباره بتواند به پایین برگردد نیاز بود تا به اندازه ارتفاع آسانسور به همان نسبت چاهی در زیر آسانسور حفر شود که این قسمت باعث می شود آسانسور های بزرگ که ارتفاع زیادی داشتند به گودال های عمیق برای استفاده نیاز داشتند که حفر این گودال در شهر های بزرگ ممکن نبود.
آسانسور های هیدرولیک و مشکلات آن
با این حال به لطف مخترع آسانسور های آبی، آسانسور های هیدرولیک ساخته شدند که از آسانسور هایی با پایه قدرت بخار نسبتا ایمن تر بودند. اما آسانسور های هیدرویک یک ایراد اصلی داشتند: کابل های آن ممکن بود که پاره شوند. در این صورت آسانسور نیز به پایین چاه سقوط می کرد و جان مسافران را می گرفت. این مورد نیز باعث می شد تا کسی به این آسانسور ها اعتماد نکند و از آن ها استفاده نکند. به همین خاطر نیز آسانسور ها هر چند در زمینه تکنولوژی پیشرفت کرده بودند اما هنوز به ایمنی کامل نرسیده بودند و رونق زیادی نداشتند.
حل شدن مشکل ایمنی آسانسور ها
بعد از کمی گذر زمان مردی مشکل ایمنی آسانسور ها را حل کرد و کاری کرد که آسانسور ها در آسمان خراش ها قابل استفاده باشند. این مرد که به عنوان مخترع آسانسور های مدرن نیز یاد می شود کسی نیز نیست جز الیشا اوتیس. اوتیس در سال 1852 طرحی ارائه کرد که در آن یک ترمز ایمنی وجود داشت. در صورتی که کابل آسانسور ها پاره می شد یک قاب چوبی در بالای کابین آسانسور بیرون می آمد که موجب می شد به دیواره های چاه برخورد کند و موجب توقف آسانسور شود تا از سقوط آن جلوگیری شود.
اوتیس بعد از آن شرکت آسانسور خود را راه اندازی کرد. وی در سال 1874 اولین آسانسوری که برای استفاده عمومی ساخته شده بود را در ساختمان نیویورک راه اندازی و نصب کرد. شرکت اوتیس هنوز هم به عنوان بزرگترین شرکت تولید آسانسور در دنیا شناخته می شود.
مبنای آسانسور های امروزی
پایه و اساس آسانسور های امروزی هنوز هم به آسانسور های کابلی گذشته بر می گردد و هنوز از کابل استفاده می شود. البته در برخی قسمت ها پیشرفت هایی انجام شده که از واضح ترین آن ها این است که آسانسور های امروزی از برق به جای قدرت بخار استفاده می کنند. ایده استفاده از برق برای آسانسور ها به سال 1880 بر می گردد. مخترع آسانسور برقی فردی به نام الکساندر مایلز است که حق اختراع او در سال 1887 ثبت رسمی شد. اگر چه ایده اولیه متعلق به فردی آلمانی تبار به اسم ورنر فون است که اولین آسانسور برقی را در سال 1880 طراحی کرد و آن را ساخت.
پیشرفت بیشتر آسانسور ها از لحاظ ایمنی
البته از لحاظ ایمنی نیز اختراع اوتیس نیز پایان کار نبود. زیرا آسانسور های امروزی پیشرفت های بسیاری کرده اند. از جمله مثال ها برای ایمنی آسانسور می توان از کابل های فولادی و متعدد برای نگه داشتن وزن آسانسور و سیستم های ترمز گیری مختلف برای جلوگیری از سقوط آسانسور نام برد. در صورتی که حتی هیچ کدام از این موارد عمل نکنند و آسانسور سقوط کند، ضربه گیر هایی در پایین چاه وجود دارد که احتمال مرگ افراد یا آسیب های جدی را به شدت کاهش می دهد.
Otis Tufts که بود؟
الیشا اوتیس را همه مردم مخترع آسانسور های مدرن امروزی نمی دانند. زیرا فرد دیگری با نام Otis Tufts، یک طرح از آسانسور را به ثبت رساند که در این طرح درب های آسانسور به صورت خودکار باز و بسته می شد. همچنین برای راحت تر شدن آسانسور در آن نیمکت هایی وجود داشت. ولی با این حال طراحی الیشا اوتیس بیشتر مورد استقبال قرار گرفت و توسط عموم مردم به عنوان اولین فرد مخترع آسانسور امروزی شناخته شد. طرح الیشا اوتیس به علت توجه بیشتر به مسائل امنیتی در برابر طرح Otis Tufts که از یک ساختار بسیار گران قیمت استفاده می کرد، بیشتر مورد استقبال قرار گرفت. طرح Otis Tufts بسیار گران قیمت بود و استفاده از آن در ساختمان ها صرفه اقتصادی نداشت. در حالی که طرح الیشا اوتیس بسیار ساده تر و کم هزینه تر بود و طرح آن به آسانسور های امروزی نیز شباهت بسیاری دارد. همه این دلایل موجب می شوند تا الیشا اوتیس به عنوان اولین مخترع آسانسور های امروزی شناخته شود.
ماجرای آسانسور ساختمان بنیاد کوپر
اولین چاه آسانسور های امروزی قبل از این که الیشا اوتیس آن را طراحی کند در یک ساختمان کنده شد. این چاه در سال 1853 در ساختمان بنیاد کوپر در نیویورک قرار داشت. پیتر کوپر مدیر عامل شرکت باور داشت که دیر یا زود آسانسور ها از لحاظ کاربردی و ایمنی به تکامل رسیده و استفاده از آن ها همه گیر خواهد شد. به همین دلیل به طور کلی قبل از شروع ساخت ساختمان طرح چاه آسانسور را در نقشه ساختمان خود قرار داد. چندین سال طول کشید اما در نهایت حرف پیتر کوپر به حقیقت پیوست و الیشا اوتیس، مخترع آسانسور های امروزی و مدرن یک آسانسور در چاه این ساختمان نصب کرد.
زندگینامه الیشا اوتیس
در مورد زندگی نامه الیشا اوتیس اطلاعات کمی در دسترس است اما آنچه درباره او می دانیم نشان می دهد که از کودکی به اختراع و کشف مشغول بود. الیشا اوتیس در سال 1811 در یک خانواده کشاورز به دنیا آمد. او در زمان کودکی خود مدت زمان زیادی را در آهنگری گذراند. طبق گفته ها او از همان ابتدا به ابزار و وسایل علاقه بسیاری داشت. او اختراع های ساده بسیاری برای کمک به پدرش در کار مزرعه انجام داد. از جمله یک قرقره و یک سیستم ساده بالا بر او همچنین در سنین جوانی شروع به کار در یک کارخانه تخت سازی کرد که با اختراع یک ماشین میزان تولید آن کارخانه به میزان قابل توجهی افزایش داد. همه این ها نشان از نبوغ بالای الیشا اوتیس، مخترع آسانسور های امروزی خبر می دهد.
دیگر اختراعات Otis Tufts
Otis Tufts علاوه بر طراحی آسانسوری که گفته شد، مخترع ماشین های پر کاربرد دیگری از جمله ماشین چاپ بخار و درایور شمع بخار نیز بوده است. او اغلب به این اختراعات شناخته می شود و اختراع آسانسور او در سایه اختراعات دیگران گم شد.
موارد ایمنی های که اولین بار در آسانسور ها توسط الیشا اوتیس استفاده شده است در نمایشگاه جهانی توسط فینیاس بارنوم نام برده شد و معرفی شد. این کار باعث شد تا افراد بیشتری با الیشا اوتیس مخترع آسانسور های امروزی، آشنا شوند.
